Van Parade naar Citadel

De Citadel

Derde brief, deel 5

Aan de zuidkant van de Grote Kerk ligt de Paradeplaats, een mooi vierkant plein, gedeeltelijk met linden omzoomd. Ten zuiden van dit plein ligt het Hervormde Weeshuis, voorheen een klooster van de Cellebroeders. In deze stad is enkele jaren geleden ook een Rooms Weeshuis gesticht.

Onder de openbare gebouwen tref je ook het voormalige Gouvernement aan, een mooi gebouw, dat ooit door de Jezuïeten werd gebruikt. Verder het Commandement, het huis van de bisschop, het Geefhuis, het Groot Gasthuis, het Dolhuis en nog vele andere gasthuizen en vrome gestichten. De Latijnse School is compleet vervallen, waardoor men daarvoor een ander gebouw heeft moeten bestemmen.

Aan de noordkant van de stad ligt vlakbij de haven het fort Papenbril, tegenwoordig het Kasteel (de Citadel) genoemd. Daarvóór ligt een aantrekkelijke vlakte, deels met bomen omzoomd. In 1794 heeft men op deze vlakte, gewoonlijk het Plein genoemd, enige versterkingen opgeworpen om in tijd van nood, als de stad zou zijn ingenomen, deze te kunnen beschieten en zich nog te kunnen verdedigen. Maar ze zijn nergens voor gebruikt en worden thans weer met de grond gelijk gemaakt, ofschoon ze 14.000 gulden hebben gekost. Op de Papenbril heeft men enige jaren geleden een nieuwe gevangenis voor de soldaten gebouwd. Het is een mooi en sterk gebouw, terwijl het oude gebouw, meestal het Geweldiger genoemd, zeer ongezond en bouwvallig was.

’s-Hertogenbosch wordt tegenwoordig door velen Brutus-Bosch genoemd. Men heeft de stad deze naam gegeven, ofschoon men niet weet waarom, of aan welke Brutus die vernoeming is ontleend. Men is hier namelijk over het algemeen zo slecht ingevoerd in de geschiedenis, vooral de Romeinse, dat men niet eens weet dat er meer dan één Brutus is geweest. Ik weet dit uit ondervinding. Ik geloof dat men apart wilde doen. De Fransen noemen deze stad zoals altijd al Bois le Duc, en zijn dus verstandiger.

Vroeger was hier een rederijkerskamer, bekend onder het motto De Vierige Doorn. De plaats waar de rederijkers bijeenkwamen wordt nog steeds de Rhetorijkamer genoemd.